Ο Αυστραλός καλλιτέχνης Gordon Hookey αλλάζει την όψη της Σχολής Καλών Τεχνών στο πλαίσιο της documenta 14

Απριλίου 05, 2017 ● συνεντεύξεις

Ο Αυστραλος καλλιτεχνης Gordon Hookey αλλαζει την οψη της Σχολης Καλων Τεχνων στο πλαισιο της documenta 14

Ένα σύμβολο δύναμης & αισιοδοξίας δεσπόζει πλέον σ΄ έναν από τους εξωτερικούς τοίχους της Σχολής

Φωτογραφίες: © Δανάη Κωτσάκη

Από την Αυστραλία στην Αθήνα και στη συνέχεια στο Κάσελ. Ο Αυστραλός καλλιτέχνης Gordon Hookey, γνωστός για το δυναμισμό των έργων του και τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αποτυπώνει και σατυρίζει τη σημερινή πραγματικότητα, ήρθε πριν λίγες μέρες στην Αθήνα ως καλεσμένος της documenta 14. Χαρακτηριστικό στην τέχνη του είναι οι ιδιαίτερες μορφές των χαρακτήρων του, τα ζωηρά χρώματα και πολλές φορές ο λόγος που χρησιμοποιεί στα έργα του και μοιάζει με εκείνον των κόμιξ.

Σημείο συνάντησης μαζί του, η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Εκεί περνάει τις περισσότερες ώρες, σχεδιάζοντας και ζωγραφίζοντας στην εξωτερική όψη ενός από τα κτίρια που βρίσκεται στο προαύλιο της σχολής. Φτάσαμε εκεί και, παρόλο που το έργο ήταν ακόμη καλυμμένο με μουσαμά, μπορούσες να διακρίνεις καθαρά τις έντονες γραμμές και τα χρώματα που θα κοσμούν από δω και πέρα το χώρο.

Εκείνος μάς καλωσορίζει, προσιτός, απλός, με μπογιές στα χέρια και το μπλοκ σχεδίων δίπλα του, ξεκινά να μας μιλά για το εν εξελίξει έργο του, τη δύναμη της τέχνης και όσα εκείνος θέλει να πει μέσα από αυτή.

Πότε ξεκινήσατε να δουλεύετε το συγκεκριμένο έργο;
Το ξεκίνησα μόλις την προηγούμενη εβδομάδα. Για να πω την αλήθεια μου φαίνεται ότι έχει περάσει πολύ περισσότερος καιρός! Eγώ ασχολούμαι πλέον με τις λεπτομέρειες και αυτή είναι μία διαδικασία που εξελίσσεται πολύ αργά, όμως τα άτομα με τα οποία δουλεύουμε μαζί πάνω στο έργο είναι πραγματικά γρήγορα.

«Θέλω να κάνω ένα έργο χαρούμενο, δυνατό, ένα έργο που να μπορεί κάποιος να κοιτάει και να νιώθει καλά»

Ποια είναι η ιδέα πίσω από αυτό;
Όταν μου ζητήθηκε από τη documenta να δημιουργήσω μία τοιχογραφία, αρχικά δεν είχα ιδέα τι να κάνω . Αργότερα ήρθα στην Αθήνα, ο πρώτος τοίχος που είδα ήταν στο Πολυτεχνείο και συνειρμικά μου ήρθε στο μυαλό ο καιρός που πέρασα στην Ιερουσαλήμ. Με είχαν καλέσει εκεί, επίσης, για να κάνω μία τοιχογραφία, σε ένα καταφύγιο προσφύγων. Τελικά, όμως, λόγω της πολιτικής κατάστασης δεν κατάφερα να την ολοκληρώσω. Η ιδέα λοιπόν προήλθε, από έναν άνθρωπο από την κατασκήνωση. Με πλησίασε μία μέρα και με ρώτησε τι σκοπεύω να ζωγραφίσω. Του απάντησα ότι δε θέλω να ζωγραφίσω κάτι σχετικά με πόλεμο, απελπισία ή πόνο. Θέλω να κάνω ένα έργο χαρούμενο, δυνατό, ένα έργο που να μπορεί κάποιος να κοιτάει και να νιώθει καλά, αισιόδοξα. Πήρε, λοιπόν, το μπλοκ με τα σχέδιά μου και ζωγράφισε μία παραλλαγή από το σύμβολο της ειρήνης. Όταν επέστρεψα από κει το σκεφτόμουν και σε συνδυασμό με την κατάσταση εδώ, ήθελα να ζωγραφίσω κάτι σχετικά με την ειρήνη. Μπορεί αυτό που λέω να είναι εν μέρει κλισέ, είναι όμως ένα σύμβολο που δείχνει δύναμη, αλληλεγγύη και φέρνει κοντά υπέροχες έννοιες.

Αυτά είναι και τα μηνύματα φαντάζομαι που θέλετε να περάσετε σε όλους εμάς.
Ακριβώς. Το κάθε έργο έχει τη δική του γλώσσα και τη δική του σημασία. Αυτό τα σύμβολα είναι που συνδέουν πολιτισμούς και ανθρώπους ενάντια στις δυνάμεις εκείνες που δεν τους αφήνουν να εκπληρώσουν τους στόχους τους και να είναι ελεύθεροι.

«Όταν οι άνθρωποι κοιτάνε μία ζωγραφιά, τη βλέπουν μέσα από τα δικά τους μάτια»

Πιστεύετε ότι οι εικόνες «μιλάνε» πιο δυνατά από τις λέξεις;
Ναι, πιστεύω ότι η κάθε εικόνα μπορεί να πει περισσότερα από τις ίδιες τις λέξεις. Τα κείμενα είναι πολλές φορές αχανή και μεγάλα, η εικόνα όμως είναι εκεί. Όταν οι άνθρωποι κοιτάνε μία ζωγραφιά, τη βλέπουν μέσα από τα δικά τους μάτια και τις εμπειρίες που κουβαλάνε. Πάνω στο έργο καθρεφτίζονται αυτά που έχουν ζήσει εκείνοι και κάνουν τη δική τους ανάγνωση. Ένα έργο τέχνης θα μιλήσει στους ανθρώπους για τους ίδιους τους τους εαυτούς, δεν θα μεταφέρει μόνο το μήνυμα του δημιουργού.

Στον τοίχο που ζωγραφίζετε, εδώ στη Σχολή Καλών Τεχνών, υπήρχε ήδη ένα γκράφιτι.
Πράγματι, υπήρχε ένα γκράφιτι στη βάση του τοίχου στον οποίο κλήθηκα να ζωγραφίσω, φυσικά όμως δεν ήθελα να το καταστρέψω, αν το έκανα αυτό θα έδειχνε μια τεράστια έλλειψη σεβασμού απέναντι στον άλλο καλλιτέχνη. Το γκράφιτι είναι μια ολόκληρη κουλτούρα που αφορά την τέχνη του δρόμου και το τελευταίο πράγμα που θα ήθελα να κάνω θα ήταν να επιβάλλω το δικό μου έργο πάνω στον άλλον καλλιτέχνη.

Αυτό που κάνατε λοιπόν, ήταν να προσαρμόσετε το δικό σας έργο πάνω σε εκείνο που ήδη υπήρχε;
Ναι, και για να πω την αλήθεια ήταν κάτι που δούλεψε, εξελίχθηκε σε μία ιδιότυπη συνεργασία. Οι γραμμές ήταν ίσες με τα χρώματα, οι αποχρώσεις των δύο έργων κατάφεραν να δέσουν μεταξύ τους, δεν είχα κανένα θέμα να δημιουργήσω γύρω από μια άλλη δουλειά. Ίσως μάλιστα το έργο που ήδη υπήρχε, να έδωσε σχήμα σε αυτό που έκανα εγώ.

Θα κάνετε κάποια τοιχογραφία και στο Κάσελ;
Ναι, αρχικά μου ζητήθηκε να κάνω τρία σχέδια, δυστυχώς όμως λόγω έλλειψης χρόνου δεν θα προλάβαινα, έτσι λοιπόν θα κάνω ένα το οποίο θα είναι η συνέχεια ενός έργου που έχω ήδη ξεκινήσει. Η δουλειά η οποία κάνω δεν προοριζόταν αρχικά για τη documenta 14. Πρόκειται για την ιστορία του Queensland της Αυστραλίας, από την οπτική των Αβορίγινων. Η ιδέα προέκυψε από την Αυστραλιανή επιμελήτρια τέχνης, Βίβιαν Ζαχίλ, η οποία είχε δει τη δουλειά ενός Κονγκολέζου καλλιτέχνη, που ζωγράφισε την ιστορία του Κονγκό υπό τη βέλγικη κατοχή. Η Βίβιαν λοιπόν, θεώρησε οτι υπήρχαν κάποιοι δεσμοί που ένωναν τα δικά μου έργα με εκείνα του Κονγκολέζου καλλιτέχνη και είδε τη δεσμευσή μου απέναντι στην ιστορία του Queensland σαν έναν καθρέφτη απέναντι στο άλλο έργο. Έτσι μου ζητήθηκε να κανω έναν μεγάλο πίνακα, που θα δείχνει σκηνές από την ιστορία της πολιτείας. Η δουλειά αυτή κλήθηκε, λοιπόν, να παρουσιαστεί στη documenta.

Η τέχνη σας όλα αυτά τα χρόνια έχει άμεση σχέση με την επικαιρότητα και τα όσα συμβαίνουν γύρω μας. θα μπορούσαμε λοιπόν να θεωρήσουμε ότι παλαιότερα έργα σας αποτελούν ένα είδος ιστορικής καταγραφής;
Ακριβώς! Και αυτό ήταν ένα γεγονός που συνειδητοποίησα όταν είδα το έργο του Κονγκολέζου καλλιτέχνη και το συσχέτισα με τη δική μου δουλειά και πορεία ως τώρα. Αυτό που κάνω μέσα από τα έργα μου είναι ένας σχολιασμός της πραγματικότητας και των όσων συμβαίνουν. Έργα που έκανα 30 χρόνια πριν, μπορούν να θεωρηθούν ιστορικά, ακριβώς γιατί δείχνουν τα γεγονότα της εποχής εκείνης, μπροστά στα οποία ήμουν μάρτυρας.

Η τέχνη λοιπόν και συγκεκριμένα η ζωγραφική, έρχεται ως ένας ιδιαίτερος και ενδιαφέρον τρόπος για να μάθει κάποιος ιστορία.
Έτσι είναι, ένας ιστορικός μάλιστα έχει πει ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό ως εκπαιδευτικό εργαλείο σε σύγκριση με τα κείμενα, ακριβώς γιατί είναι οπτικοποιημένη. Οι εικόνες είναι πολύ πιο εύκολο να εντυπωθούν στο μυαλό μας από το να διαβάζουμε τόνους βιβλίων.

Εσείς έχετε κάποιο συγκεκριμένο μοτίβο στα έργα σας;
Μ’ αρέσουν πολύ τα καγκουρό και τα χρησιμοποιώ συχνά στις δουλειές μου. Είναι ένα σχέδιο που μπορώ να κάνω γρήγορα, τους δίνω μία πιο ιδιαίτερη ανθρωπόμορφη όψη και είναι εκείνα που μέσα από τα έργα μου, έρχονται δυναμικά να σχολιάσουν τα πολιτικά δρώμενα και τα όσα συμβαίνουν. Επιπλέον, κάνω ένα λογοπαίγνιο με τις λέξεις “terra” (γη) και “terror” (τρόμος), δημιουργώντας τη λέξη “terraist”, που είναι εκείνος που διεκδικεί σθεναρά τη γη του και όλα αυτά που του ανήκουν.

Όπως αναφέρατε πριν, έχετε προλάβει να κάνετε κάποιες βόλτες στην Αθήνα, πώς σας φαίνεται λοιπόν η τέχνη στους δρόμους της πόλης;
Τα έργα που υπάρχουν στους δρόμους και τους τοίχους της Αθήνας είναι φανταστικά. Όταν πρωτοήρθα εδώ είχα μία ιδέα για το τι ήθελα να κάνω, αλλά παράλληλα δεν ήθελα να έρθω σε μια άλλη χώρα και να πω έτσι απλά «ορίστε, αυτό είναι το έργο μου», ήθελα να δένει με την πόλη. Αποφάσισα, λοιπόν, με έναν από τους συνεργάτες μου να κάνω μία βόλτα στην Αθήνα, να μιλήσω με ανθρώπους, να προσέξω τα έργα που ήδη υπάρχουν στους δρόμους και αυτό που παρατήρησα ήταν ότι η ιδέα που είχα, το σχέδιο που είχα ετοιμάσει, συνέβαινε ταυτόχρονα από διαφορετικούς ανθρώπους σε διάφορα σημεία της πόλης. Στα Εξάρχεια μάλιστα, έτυχε να πετύχουμε κάποιον που εκείνη την ώρα ζωγράφιζε στον τοίχο και το μήνυμα που ήθελε να μεταφέρει ήταν ακριβώς το ίδιο με το δικό μου, ένα μήνυμα αισιοδοξίας και δύναμης. Τα έργα που είδα μου έδωσαν σιγουριά για αυτό που ήθελα να κάνω εδώ, στη Σχολή Καλών Τεχνών και με βοήθησαν να το κάνω με μεγαλύτερη ακεραιότητα και αυτοπεποίθηση.